Pagerank Nedir? SEO için Neden Önemlidir?
Pagerank, Google tarafından kullanılmakta olan temelde web sitelerine gelen harici bağlantıların kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan sisteme, algoritmaya verilen isimdir. Pagerank algoritması Google’ın kurucuları Larry Page ve Sergey Brin tarafından Standford üniversitesinde geliştirilmiştir.
Google’ın geçmişten günümüze aktif olarak kullanmakta olduğu pagerank algoritması, bir web sitesine gelen bağlantıların sayı ve kalitesini kontrol ederek bağlantıların kalitesini değerlendirir. Temelde bir web sitesine gelen kaliteli linklerin sayı ve niteliğine paralel olarak web sayfasının, web sitesinin pagerank değeri artış göstermektedir.
Google tarafından web sayfalarının (web sitelerinin) otoritesinin belirlenmesinde kullanılan pek çok sinyalden bir tanesi olan Pagerank algoritması ile harici bağlantılar birer oy görevi görerek, kaliteli sitelerden alınan linkler, linklerin verildiği sitenin referans değerini (otorite sinyallerini) arttırmaktadır. Çok sayıda farklı ve kaliteli siteden link kazanımı elde etmiş web sitelerinin pagerank skoru yüksek olacak ve ilgili siteler Google nezdinde daha otoriter, önemli kabul edilecektir.
Pagerank Nasıl Çalışır?
Pagerank algoritmasında bir web sitesindeki sayfaların pagerank skoru 0-10 arasında değerlendirilir. Bu bağlamda örneğin yeni açılmış bir web sayfasının pagerank skoru gelen bağlantılarının 0 olduğu durumda doğrudan 0 olarak değerlendirilir.
Pagerank skorunun artış gösterebilmesi için pagerank değeri 0 olan web sitesinin (web sayfasının) dahili bağlantı elde etmesi gereklidir. Harici dış bağlantıların yanı sıra site içerisinde popüler ve başarılı bir sayfadan verilecek iç link de pagerank (önem sinyali) aktarımında kullanılabilir. İç linkleme yolu ile pagerank skorunun yüksek olduğunu düşündüğünüz, popüler ve başarılı bir sayfadan site içerisindeki alakalı farklı bir sayfaya link verdiğinizde linki eklediğiniz sayfanın pagerank skoru linkin verildiği sayfaya dağıtılacaktır.
Bir web sitesinden başka bir web sitesine pagerank aktarımının sağlanabilmesi için X bir siteden Y sitesine link (dış bağlantı) verilmelidir. Link veren web sitesinin, sayfanın pagerank skoruna bağlı olarak, linkin verildiği sitenin pagerank skoru değişim gösterecektir.
Bir siteden başka bir siteye link verirken, tek bir sayfa üzerinden aynı sayfaya verilen linklerin tümü tek bir link olarak sayılacaktır. Bu noktada özellikle manipülasyon mantığından hareketle bir sayfa üzerinden aynı sayfaya yapılacak çok sayıda link çıkışının pagerank skor katkısı noktasında herhangi bir etkisi olmayacaktır.
Pagerank skorunun artışı noktasında temel kriter sayfaya gelen dahili link sayısından ziyade link veren sitenin, sitelerin pagerank skorudur. Zayıf pagerank skoruna sahip 5 adet siteden alınacak linkler yerine pagerank skoru yüksek bir web sitesinden alınacak linkin web sitesine sağlayacağı katkı daha fazla olacaktır.
Üstteki temsili görselde görebileceğiniz gibi daha az sayıda linke sahip olmasına rağmen temsili C web sitesi yüksek pagerank skoruna sahiptir. Çünkü önemli bir web sayfası olan B sitesinden link (backlink) elde ettiğinden pagerank skoru buna bağlı olarak gelişim göstermiştir. Bu noktada B sitesinden sonra en çok harici bağlantıya sahip temsili E sitesinin pagerank skoru C sitesine kıyasla zayıftır çünkü B sitesinin her biri zayıf toplamda 6 siteden elde ettiği backlinke karşılık C sitesinin (sayfasının) elde ettiği tek link çok daha üstün gelmekte ve katkı sağlamaktadır.
Pagerank Skorunun Hesaplanması
Pagerank algoritması dahilinde sitelerin pagerank skor hesaplaması yapılırken web dünyasında yer alan sitelerin tamamı pagerank skoruna bölünerek sitelerin başlangıç pagerank skorları belirlenir. Yani internet dünyasında yalnızca 5 adet sitenin (sayfanın) var olduğu bir senaryoyu düşenelim;
İnternet dünyasında bulunan yalnızca 5 adet web sitesi için her sitenin (sayfanın) başlangıç pagerank skoru, n/5 yani giriş pagerank değeri olarak 1’in 5 e bölümünden bulunur. 1’in 5’e bölümünden ortaya çıkan 0.20 değeri 5 site için her birinin birbirine hiç link vermediği durumda sitelerin (sayfaların) başlangıç pagerank skoru olarak belirlenir.
Var olan 5 sitenin başlangıç değerinin 0.20 olduğu senaryoda, A-B-C-D-E olarak belirtilen sitelerden B-C-D-E sitelerinin tümü A sitesinin bir sayfasına link verdiğinde A sitesine aktarılan toplam pagerank skor katkısı 0.20 * 4 üzerinden 0.80 olarak gerçekleşecektir.
B-C-D-E siteleri toplu şekilde A sitesine link verdikten sonra B sitesi ayrıca C sitesine link verdiğinde 0.20 olan başlangıç pagerank skoru 2 ye bölünerek 0.20 / 2 den site başına 0.10 olacak şekilde C ve A sitesine dağıtılacaktır. B sitesinin iki siteye link verdiği durumda A sitesine giden final pagerank skoru 0.70 olarak güncellenecektir. (0.80-0.10)
Basitleştirilmiş hali ile ilgili senaryoda A sayfası için aktarımı gerçekleşen pagerank skoru hesaplaması şu şekilde gerçekleşir;
N = 5 (Sayfa Sayısı)
Pagerank = 1/n
Pagerank A = 0.20 B = 0.20 C = 0.20 D = 0.20 E= 0.20
Pagerank (A) = PR (B 0.20/ OL(2)) + PR (C 0.20/OL(1)) + PR (D – 0.20/OL(1)) + PR (E – 0.20/OL(1))
Yani ;
PR A = PR (0.10+0.20+0.20+0.20)
= 0.70
Bir sayfadan farklı bir sayfaya (web sitesine) giden pagerank akışını etkileyen en temel faktörlerden biri üstte değindiğimiz gibi sayfadan çıkan link sayısıdır. Bu senaryo için 0.20 pagerank skoruna sahip C sitesinin herhangi bir sayfasından 2 adet link çıkışı yapıldığında linklerin her biri için pagerank skoru 0.10 olur. Bu sayı 3 linke yükseldiğinde link başına düşen pagerank skor akışı 0.20 / 3 den 0.666 olacaktır.
Damping (Link Takibinin Durması) Faktörü
Üst bölümde basitleştirilmiş şekli ile yalnızca 5 sayfanın olduğu bir web senaryosu için A sitesine aktarılacak pagerank hesaplanırken, belirtmediğimiz önemli bir hesaplama metriği de damping faktörüdür. Damping faktörü, Pagerank algoritması dahilinde Random Surfer Model dikkate alınarak rastgele link tıklamaları gerçekleştiren bir kullanıcının sıkılarak tıklamayı sonlandıracağı olasılığının dikkate alındığı faktördür.
Yani damping faktörü ile internet üzerinde temsili x bir kullanıcının bir sayfadan diğerine, bir linkten başka bir linke olacak şekilde rastgele gerçekleştirdiği gezinmenin (Random Surfer Model), belirli bir tıklama sonrasında sonlanacağı (damping yani söneceği) dikkate alınarak sayfalar arası link akışından doğan pagerank skoru hesaplanırken bu değerde (faktör) pagerank skor hesaplamasına dahil edilir.
Damping faktörü dikkate alınarak pagerank skorunun hesaplanması ;
Pagerank (A) = 1-d+d * (PR (B 0.20/ OL(2)) + PR (C 0.20/OL(1)) + PR (D – 0.20/OL(1)) + PR (E – 0.20/OL(1)))
Damping Faktörü dikkate alınarak algoritmanın bazı varyasyonlarında damping faktörü toplam sayfa sayısına bölünür.
Yani ;
Pagerank (A) = (1-d/N) + d * (PR (B 0.20/ OL(2)) + PR (C 0.20/OL(1)) + PR (D – 0.20/OL(1)) + PR (E – 0.20/OL(1)))
Üstte bizim oluşturduğumuz senaryo için ;
Pagerank (A) = (1-d/5) + d * (PR (B 0.20/ OL(2)) + PR (C 0.20/OL(1)) + PR (D – 0.20/OL(1)) + PR (E – 0.20/OL(1)))
Damping faktör (d) 0 ila 1 arasında derecelendirilir ancak pek çok senaryo için 0.85 olarak alınır.
Kaynak: http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf
Rastgele Gezinme Modeli ve Mantıksal Gezinme Faktörü
Üst bölümde damping faktörü altında değindiğimiz, Google’ın kurucuları Larry (Lawrance) Page ve Sergey Brin tarafından oluşturulan Rastgele Gezinme (Gezinen) Modeli (Random Surfer Model), damping faktörünün de temelini oluşturmaktadır. İlgili gezinme modelinin temelinde, internette rastgele bir kullanıcının linkleri takip ederek bir linkten başka bir linke gezinme gerçekleştireceği ve belirli bir noktada sıkılarak (damping faktör) farklı bir sayfaya geçeceği düşüncesi bulunur.
Bu mantıktan hareketle Pagerank algoritması dahilinde pagerank skoru hesaplanırken damping faktörü hesaba katılarak akış skorunun hesaplaması buna göre yapılmaktadır.
Günümüzde, 2004 yılında Google tarafından alınan Mantıksal Gezinme (Gezinen) Modeli (Reasonable Surfer Model) patentine göre kullanıcıların internette dolaşırken gerçekleştirdikleri tıklama alışkanları (davranışları) mantıksal bir düzleme göre yorumlanarak kullanıcıların sayfada yer alan herhangi bir linke rastgele tıklama yapmayacağı dikkate alınmıştır.
Buna göre bir sayfada kullanılan linkin, linkin eklendiği sayfa ile alakası, linkin sayfadaki pozisyonu (dikkat çekiciliği, ulaşılabilirliği) gibi faktörler link üzerinden pagerank aktarımının yapılıp, yapılmayacağını ve skorun hesaplamasını etkilemeye başlamıştır.
Aşağıda yer alan kaynak üzerinden ulaşabileceğiniz patent’e göre bir sayfada yer alan tüm linkler takip edilme noktasında birbiri ile eşit değildir ve bazı linkler kullanıcılar tarafından her zaman mantıksal bir tıklanma aksiyonu oluşturmazlar (Örneğin: Bannerlar, reklamlar vb). Buna göre web sayfalarında yer alan linkler belirli bir mantığa (reasonable surfer model) göre değerlendirilerek linklerin pagerank skor akışı buna göre hesaplanmalıdır.
Pagerank Algoritması ve Nofollow
2005 yılının başında Google, HTML etiketi içerisinde rel=”nofollow” adında yeni bir etiketleme değeri duyurarak, hangi linklerin takip edilip edilmeyeceği ile alakalı site yönetiminin, arama motoru botlarına direktifler, sinyaller verebilmesini sağladı.
Backlink çalışmalarının önemli bir aktörü olarak nofollow etiketinin temel amacı, sayfa üzerinde eklendiği linkin, site yönetimi tarafından, arama motoru botlarına bu linki takip etme direktifini aktarmasını sağlamaktır. Nofollow etiketine sahip bir link, arama motoru botları tarafından bulunduğunda pagerank algoritması dahilinde ilgili linkin hedef URL adresine PageRank akışı olmamaktadır.
Nofollow etiketinin duyurulması ile birlikte pagerank akışını kontrol etmek isteyen web yöneticileri, page sculpting adı verilen çeşitli link kontrol stratejileri geliştirerek site içerisindeki önemsiz gördükleri linklerin tümünü nofollow olarak işaretleyerek PageRank akışını kontrol etmeye çalışmışlardır. Temelde site içerisindeki tüm external ve önemsiz iç linklerin nofollow olarak işaretlenmesi ve yalnızca site için kritik linklere dofollow link üzerinden pagerank akışının sağlanmasına dayanan bu model günümüzde de aktif olarak uygulanmaktadır.
Pagerank sculpting başlarda özellikle nofollow linklerin pagerank skorunun dofollow linklere kaydırılması amacı ile kullanılsa da, Google’ın 2009 yılında yaptığı algoritma güncellemesi ile alakalı Matt Cutts tarafından oluşturulan blog yazısına göre Google, nofollow link uygulaması ile dofollow linklere dağıtılan pagerank akışının ilgili tarihten itibaren dofollow linkleri etkilememeye başladığını belirtmiştir.
Buna göre 10 adet link bulunan ve pagerank skoru 10 olan bir sayfadan 5 dofollow 5 nofollow link verildiğinde 2008 öncesi dönemde 5 nofollow linkin sahip olduğu 1*5 = 5 pagerank diğer 5 dofollow linke dağıtılmaktaydı. Ancak 2008-2009 sonrası dönemde Matt Cutts’ın belirttiği şekli ile Google algoritması artık nofollow linklerin pagerank akışını diğer dofollow linklere dağıtmamaktadır. Buna göre burada değindiğimiz senaryo için 5 dofollow linkin toplamda sağladığı pagerank akışı 5 * 1’den 5 olarak gerçekleşmektedir.
Matt Cutts – Pagerank ve PageRank Scultping: https://www.mattcutts.com/blog/pagerank-sculpting/
Pagerank Skoru Kontrolü
Google tarafından kullanılan pagerank algoritması dahilinde siteniz için belirlenen pagerank skorlarını güncel olarak görüntüleyebileceğiniz resmi bir araç olmamak ile birlikte günümüzde Google’ın pagerank modellemesini örnek alacak şekilde harici link otorite ölçümlemesi yapan araçlar mevcuttur.
Geçmişte Google’ın tarayıcılar üzerinden web yöneticilerinin kontrolüne sunduğu Pagerank Toolbar 2016 yılından itibaren aktif olarak desteklenmemektedir. Bu sebeple resmi Google kaynaklarından (şirket içi internal ölçümler) hariç pagerank skoru bilgisi, skor görüntülenmesi elde etmek mümkün değildir.
Bunlardan bazıları; Ahrefs, Semrush, Moz, Serpstat’dır.
Pagerank SEO için Neden Önemlidir?
Pagerank, özellikle web sitelerinin öneminin ve otoritelerinin ölçümlenmesinde aktif olarak kullanılan bir metrik olması sebebiyle SEO çalışmaları için önemlidir. Google’ın gelişen çekirdek algoritması içerisinde önem ve otorite sinyallerinin ölçümlenmesi için takip edilen metrik sayısında artış yaşansa da günümüzde pagerank algoritmasının aktif kullanımına bağlı önemi devam etmektedir.
İçerik kalitesinin algoritma içerisindeki önemine defalarca vurgular yapan Google’ın çekirdek algoritması içerisinde içerik kalitesinin ve site güven, otorite sinyallerinin çok daha çeşitli (farklı) metrikler üzerinden hesaplanabilir olması ile birlikte Pagerank skorunun arama sonuç sıralamalarına olan etkisi faktör artışına paralel olarak azalsa da, PageRank algoritması, çekirdek algoritma içerisindeki önemini korumaktadır.
Özellikle Google’ın E-A-T (Expertise, Authoritativeness, Trustworthiness) kriterleri kapsamında web yöneticileri için yayınlandığı yönergelerde de belirttiği gibi backlinkler ve PageRank, E-A-T kategorisi kapsamında yer alan web sitelerinin otoritesinin belirlenmesinde önemli bir faktör olarak kullanılmaktadır.
